دبریدمان به حذف پوست مرده (نکروتیک) یا عفونی شده از روی زخم برای کمک به بهبود زخم گفته می شود. این فرایند برای حذف مواد خارجی از بافت هم انجام می شود.

این روش برای زخم هایی که ترمیم نمی شوند استفاده می شود. معمولاً این زخم ها در مرحله اول بهبودی متوقف شده اند. هنگامی که بافت آسیب دیده حذف می شود، زخم می تواند دوباره روند بهبود را از سر بگیرد.

دبریدمان زخم می تواند:

• به رشد بافت سالم کمک کند
• جای زخم را به حداقل برساند
• عوارض عفونت را کاهش دهد

دبریدمان چه زمانی انجام می شود؟

دبریدمان برای همه زخم ها لازم نیست. این روش معمولاً برای زخم های قدیمی که به درستی التیام نمی یابند استفاده می شود. دبریدمان برای زخم های مزمن که عفونی شده اند هم استفاده می شود. اگر زخم بیمار در معرض خطر عفونی شدن باشد انجام دبریدمان برای آن ضروری است.

انواع دبریدمان

بهترین نوع دبریدمان برای هر فرد به نوع زخم، سن، سلامت کلی و خطر بروز عوارض در او بستگی دارد. معمولاً ترکیبی از روش هایی که در ادامه توضیح داده می شوند استفاده می شود.

دبریدمان بیولوژیک

دبریدمان بیولوژیک با استفاده از ماگوت (کرم حشره) استریل انجام می شود. این فرآیند به نام های لارو درمانی، ماگوت درمانی و جراحی بیولوژیک هم شناخته می شود.

این کرم ها با خوردن بافت های مرده به بهبود زخم کمک می کنند. آنها همچنین با انتشار مواد ضد باکتریایی و خوردن باکتری های مضر، عفونت را کنترل می کنند.

دبریدمان بیولوژیک برای زخم های بزرگ یا زخم هایی که به باکتری های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک آلوده شده اند مناسب است. اگر به دلیل برخی شرایط پزشکی نتوان بیمار را تحت عمل جراحی قرار داد می توان از  این روش دبریدمان استفاده کرد.

دبریدمان آنزیمی

در دبریدمان آنزیمی یا دبریدمان شیمیایی، از پماد یا ژلی استفاده می شود که حاوی آنزیم های نرم کننده ی بافت ناسالم هستند.

این پماد یا ژل، یک یا دو بار در روز روی محل زخم اعمال می شود. سپس زخم با پانسمان پوشانده می شود که به طور مرتب عوض می شود. با عوض کردن پانسمان بافت مرده نیز از روی زخم برداشته می شود. اگر بیمار دچار خونریزی بوده یا در معرض خطر بالای عوارض جراحی قرار داشته باشد، استفاده از دبریدمان آنزیمی مناسبترین روش است. این روش برای زخم های بزرگ و عفونی توصیه نمی شود.

دبریدمان اتولیز

دبریدمان اتولیز از آنزیم ها و مایعات طبیعی داخل خود بدن برای نرم کردن بافت آسیب دیده استفاده می کند. این دبریدمان با پانسمان مرطوب انجام می شود که معمولاً یک بار در روز عوض می شود. با تجمع رطوبت، بافت های مرده متورم شده و از زخم جدا می شوند. دبریدمان اتولیز برای زخم های غیر عفونی و زخم های فشاری (زخم بستر) مناسبترین روش است. این دبریدمان اگر به همراه نوع دیگری از دبریدمان استفاده شود می تواند برای زخم های عفونی تحت درمان هم به کار برود.

دبریدمان مکانیکی

دبریدمان مکانیکی شایع ترین نوع دبریدمان زخم است. در این روش، بافت ناسالم با نیروی محرکه برداشته می شود.

انواع دبریدمان مکانیکی عبارتند از:

• هیدروتراپی: در این روش از آب جاری برای شستن بافت ناسالم استفاده می شود.
• پانسمان خیس به خشک: گاز خیس روی زخم قرار داده می شود. هنگامی که گاز خشک شد، به زخم می چسبد و با برداشتن آن بافت مرده هم جدا می شود.
• پدهای دبریدمان تک رشته ای: یک پد از جنس پلی استر به آرامی روی زخم کشیده می شود و بافت مرده و ضایعات زخم را جدا می کند.

دبریدمان مکانیکی برای زخم های عفونی و غیر عفونی مناسب است.

دبریدمان تیز

در دبریدمان تیز بافت ناسالم از روی زخم بریده می شود. این دبریدمان به دو نوع دبریدمان محافظه کارانه و دبریدمان جراحی تقسیم می شود. در دبریدمان تیز محافظه کارانه از چاقوی جراحی، قاشقک (کورت) یا قیچی برای بریدن بافت مرده استفاده می شود. برش ایجاد شده در این روش به بافت های سالم اطراف آسیبی نمی زندنمی یابد. این عمل جراحی کوچکی است که توسط می تواند پزشک خانواده، پرستار، متخصص پوست انجام شود.

دبریدمان جراحی با استفاده از ابزار جراحی انجام  می شود. برش ایجاد شده ممکن است شامل بافت سالم اطراف زخم نیز باشد. این دبریدمان توسط جراح انجام می شود و نیاز به بیهوشی دارد. جراح بافت مرده را با استفاده از ابزارهای فلزی بریده و سپس زخم را شستشو می دهد. در صورت نیاز پیوند پوست در محل زخم انجام می شود.

معمولاً دبریدمان تیز انتخاب اول پزشک نیست. این روش اغلب هنگامی انجام می شود که روش های دیگر اثر نمی کنند و یا زمانی که به درمان فوری نیاز است. دبریدمان جراحی برای زخم های بزرگ، عمیق یا بسیار دردناک نیز استفاده می شود.

آماده سازی قبل از انجام دبریدمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• معاینه بدنی
• اندازه گیری زخم
• داروهای مسکن (برای دبریدمان مکانیکی)
• بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی (برای دبریدمان تیز)

دبریدمان غیر جراحی در مطلب دکتر یا اتاق بیمار انجام می شود. این رویه اغلب آنقدر تکرار می شود تا زخم بهبود پیدا کند. بسته به شرایط زخم، ممکن است دبریدمان بعدی با روش متفاوتی انجام شود.

آیا دبریدمان دردناك است؟

دبریدمان بیولوژیک، آنزیمی و اتولیز معمولاً درد ندارند یا درشان بسیار کم است. دبریدمان مکانیکی و تیز می توانند دردناک باشد. در دبریدمان مكانیكی به بیمار دارو های مسکن داده می شود. قبل از انجام دبریدمان تیز هم بیمار تحت بیحسی موضعی یا بیهوشی عمومی قرار می گیرد. گاهی اوقات ممکن است عوض کردن پانسمان دردناک باشد که در این مواقع برای کنترل درد باید با پزشک مشورت شود.

دبریدمان و مراقبت از زخم

برای محافظت از زخم در طول روند بهبودی می توان اقدامات زیر را انجام داد:

• پانسمان را به صورت روزانه یا با توجه به دستورالعمل پزشک به طور مرتب عوض کنید.
• پانسمان را خشک نگه دارید. از رفتن به استخرهای شنا اجتناب کنید. از دکتر خود بپرسید که چه زمانی می توانید به حمام بروید.
• زخم را تمیز نگه دارید. دست های خود را قبل و بعد از لمس زخم بشویید.
• زخم را فشار ندهید. برای اینکه به زخم فشار نیاید از کوسن های مخصوص استفاده کنید. اگر زخم شما روی پایتان قرار دارد می توانید از عصای زیربغل استفاده کنید.

عوارض دبریدمان

مانند سایر روش های پزشکی، دبریدمان ممکن است دارای برخی عوارض جانبی باشد. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• احساس سوزش
• خون ریزی
• آسیب به بافت سالم
• واکنش آلرژیک
• درد
• عفونت باکتریایی

علیرغم این عوارض جانبی احتمالی، معمولاً مزایای دبریدمان از خطرات آن بیشتر هستند. بسیاری از زخم ها بدون دبریدمان درمان نمی شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

به علائم زخم خود توجه کنید. اگر فکر می کنید دچار عفونت شده است با پزشک خود مشورت کنید.

علائم عفونت زخم عبارتند از:

• افزایش درد
• قرمزی
• تورم
• خون ریزی بیش از حد
• ترشحات جدید
• بوی بد
• تب
• لرز
• حالت تهوع
• استفراغ

اگر تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته اید، در صورتی که علایم زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:

• سرفه
• دشواری تنفس
• درد قفسه سینه
• تهوع شدید
• استفراغ

Source: www.healthline.com