زخم بستر برای کسانی بیشتر اتفاق می‌افتد که مدت طولانی در یک موقعیت بمانند، برای مثال افرادی که به دلیل وجود بیماری هایی مانند فلج و یا کهولت سن مجبور هستند مدت طولانی دراز بکشند و یا بنشینند. این زخم به دلیل آن که تحت فشار زیاد به وجود آمده است به آن زخم فشار نیز می‌گویند. زخم بستر زمانی ایجاد می‌شود که فشار و یا اصطکاک زیادی روی یک قسمت از بدن وجود داشته باشد. افرادی که به هر دلیلی نمی توانند کوچکترین حرکتی داشته باشند در معرض این زخم قرار می‌گیرند. زخم بستر می تواند بر روی هر قسمتی از بدن تأثیر بگذارد اما بیشترین قسمت هایی از بدن که در معرض این زخم قرار دارند نواحی استخوانی، آرنج ها، زانوها، پاشنه و مچ پا هستند. زخم بستر قابل درمان است اما اگر زمان معالجه دیر شود ، به مشکلات جدی تری تبدیل می شود. طبق مطالعاتی که انجام شده است، تعداد افرادی که در ایالات متحده به این زخم مبتلا می‌شوند۶.۱۶٪ – ۷.۲۰ ٪ است.

حقایق موجود در مورد زخم بستر

زخم فشار و یا زخم بستر، افرادی که نمی توانند به راحتی تکان بخورند را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بیشتر نواحی استخوان را درگیر می‌کند. این گونه زخم ها به طور مرحله ای رشد می‌کنند و باید در مرحله اول این زخم شناسایی شده تا قبل از جدی شدن آن نسبت به درمان زخم اقدام کرد. بنابراین حرکت دادن بیماران اولین راه جلوگیری و یا درمان زخم بستر است. قرار دادن یک بالش در زیر منطقه آسیب دیده می تواند به بهبود آن کمک کند. درمان زخم بستر آسان نیست به خصوص اگر جدی شده باشد ؛ برای مثال زخم هایی که تمامی پوست و بافت های زیرین را درگیر کرده اند به راحتی بهبود نمی یابند و حتی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد اما زخم هایی که آسیب کمتری را وارد کرده اند ، طی چند هفته می توانند بهبود یابند.

اقدامات لازم برای زخم بستر

• با حرکت دادن بیمار و یا قرار دادن بالش در نواحی آسیب‌پذیر فشار را کمتر کنید.
• زخم ها را تمیز کنید ؛ زخم های جزیی را می‌توان با آب و صابون به آرامی شست و بعد از تمیز کردن آن را پانسمان کرد .
• بی اختیاری بیمار را کنترل کنید .
• از پانسمان استفاده کنید زیرا باعث تسریع بهبودی می‌شود .
• از کرم آنتی بیوتیک و یا آنتی بیوتیک های خوراکی استفاده کنید زیرا عفونت را به حداقل می‌رساند .
• زخم های مرده را پاک کنید در صورت وجود هرگونه زخم آلوده و یا مرده آن را تمیز کنید .

در صورتی که زخم جزئی باشد می‌توان آن را در خانه درمان کرد اما در صورت وجود زخم های جدی تر حتماً برای پانسمان کردن آن به یک متخصص نیاز است.

درمان زخم فشار منفی

این روش شامل اتصال لوله مکش به زخم بستر است. در این روش لوله رطوبت زخم را خارج کرده و زمان بهبودی را بسیار سریع تر می کند ، همچنین از عفونت جلوگیری می کند. با روش درمانی فشار منفی ، زخم ها معمولا با نصف هزینه جراحی طی ۶ هفته بهبود می یابند.

عمل جراحی

بعضی از زخم های بستر ممکن است آنقدر وخیم باشند که به عمل جراحی نیاز باشد. هدف از جراحی می تواند پاکسازی زخم ، جلوگیری و یا از بین بردن عفونت، کاهش ترشح مایعات و همچنین کاهش عوارض بعدی باشد. برای پوشاندن زخم ممکن است از قسمت‌های دیگر بدن ، پوست و یا بافت گرفته شود.

علائم زخم بستر

زخم بستر طی چهار مرحله خود را نشان می‌دهد:

• پوست قرمز شده و یا احساس خارش دست بدهد .
• احساس درد در ناحیه و یا تاول زدن .
• به دلیل آسیب بافت های زیرین، پوست ظاهری شبیه به دهان پیدا می‌کند .
• همراه با تشکیل عفونت ، آسیب شدید بافت گاهی باعث نمایان شدن استخوان ها و ماهیچه ها می شود .

زخمی که عفونت داشته باشد مدت زمان بیشتری طول می کشد تا بهبود یابد و گاهی ممکن است عفونت در بخش دیگری از بدن گسترش یابد.

پیشگیری

حتی با وجود درمان‌های عالی پزشکی و مراقبت‌های ویژه، پیشگیری از زخم بستر می‌تواند بسیار حیاتی باشد. جلوگیری از ابتلا به زخم بستر به مراتب راحت‌تر از درمان آن است اما می‌تواند بسیار چالش برانگیز نیز باشد .

نکاتی برای کاهش خطر ابتلا به زخم بستر:

• ۱۵هر دقیقه جابجایی بیمارانی که روی ویلچر قرار دارند و حدود ۲ ساعت جابجایی افرادی که در رختخواب هستند ، لازم است .
• پوست و قسمت های تحت فشار را هر روز معاینه کنید .
• از سالم و خشک بودن پوست مطمئن شوید .
• مصرف مواد غذایی مفید برای سلامتی بیمار و جلوگیری از ابتلا به زخم مهم است .
• ترک سیگار
• انجام یک سری از حرکات و تمرینات که باعث گردش خون می‌شوند (حتی در رختخواب) . یک فیزیوتراپ می تواند تمرینات لازم را برای جلوگیری از ابتلا به زخم بستر توصیه کند.

علت زخم بستر

هر شخصی که به مدت طولانی در جایی بماند و بی حرکت باشد در معرض این زخم قرار خواهد گرفت. در صورت بی‌توجهی به علائم، زخم به سرعت پیشرفت کرده و بهبودی را سخت‌ تر می‌کند. بی‌تحرکی طولانی مدت باعث فشار به یک ناحیه در نتیجه متوقف شدن گردش خون شده و منجر به مرگ بافت می‌شود. طبق گفته ی پزشکان ، در صورتی که بیش از ۲ الی ۳ ساعت جریان خون متوقف شود می‌تواند باعث ایجاد زخم شود.

زخم بستر معمولا ناشی از موارد زیر است:

• فشار مداوم: اگر یک قسمت استخوانی بدن تحت فشار مداوم باشد ، در اثر فشار به آن ناحیه ممکن است خون تازه جریان پیدا نکرده در نتیجه زخم بستر را تشکیل شود .  
• اصطکاک: برای بیمارانی که پوست نازک ، تحرک و گردش خون ضعیف دارند چرخش آنها می‌تواند باعث کشیده شدن پوست شود ، در نتیجه احتمال به وجود آمدن زخم بستر در این افراد افزایش می‌یابد . ایجاد شکاف و پاره شدن پوست در هنگام حرکت و چرخش ، ممکن است به سمت مخالف و استخوان حرکت کند و باعث پاره شدن رگ های خونی شود ، در نتیجه نوع چرخش و دقت کافی حین حرکت دادن بیمار بسیار مهم است ( این اتفاق ممکن است زمانی رخ دهد که بیمار از تخت و یا صندلی بیفتد ) . بافتی که آسیب دیده باشد ممکن است عفونت کرده و به قسمت‌های دیگر بدن را سرایت کند و باعث بیماری جدیدی شود .

عوامل ریسک پذیر

افرادی که تحرک کمتری دارند و یا به دلیل کهولت سن کمتر حرکت می کنند ، بیشتر در معرض خطر این زخم قرار دارند. زخم بستر بیشتر برای افراد پیش می آید که صدمات بلند مدت نخاعی داشته باشند، افرادی که علائم زخم بستر را نمی‌دانند و احساس نمی‌کند زخم ایجاد شده است و بیمارانی که کسی را ندارند تا آنها را حرکت دهد بیشتر در معرض این زخم هستند.

عواملی که ریسک این زخم را افزایش می دهد شامل:

• افراد مسن که پوستشان نازک شده است .
• افرادی که احساس درد ندارند ( برای مثال اگر عصب آنها آسیب دیده باشد دردی را حس نمی کنند )
• افرادی که گردش خون ضعیف دارند.
• افراد سیگاری
• کسانی که بیماری عروقی دارند .
• کسانی که رژیم غذایی نامناسب دارند ؛ به این صورت که با کمبود ویتامین c ، پروتئین و روی مواجه شده اند
• افرادی که بی اختیاری ادرار و مدفوع دارند ؛ در این شرایط ناحیه ای از پوست دائما مرطوب شده در نتیجه آسیب پوستی بیشتر می‌شود .
• افرادی که وزن آنها زیاد است در ناحیه های غیرعادی دچار این زخم می شوند.

اگر به زخم بستر بی توجه شود می‌تواند عوارض بسیار بدی را به دنبال داشته باشد، سلولیت های بدن یک عفونت باکتریایی هستند که منجر به بیماری‌های با مسمومیت خونی می شوند و در تمامی نقاط بدن پخش می‌شوند. در صورتی که زخم بستر به استخوان ها برسد عفونت‌های استخوانی ایجاد می‌کند و باعث آسیب به غضروف می‌شود. در صورت بی‌توجهی به زخم بستر عفونت ایجاد شده وارد خون می شود و وضعیت بسیار خطرناکی را ایجاد می‌کند (مانند خطر ابتلا به سرطان).

نظریه

همانطور که گفته شد زخم ‌بستر چهار مرحله دارد، آن دسته از زخم های بستر که در مرحله ۱ و ۲ قرار دارند راحت‌تر و سریع‌تر بهبود می یابند اما  زخم هایی که در مرحله ۳ و ۴ قرار دارد سخت تر می توان آنها را درمان کرد. گاهی ممکن است زخم بستر هرگز بهبود نیابد و بیمار تا آخر عمر با آن درگیر باشد.