زخم فشاری یا زخم بستر، زمانی اتفاق می افتد که زخم ها بر اثر ایجاد فشار طولانی مدت بر اعضا به وجود می آید؛ بنابراین زخم های بستر در افرادی به وجود می آیند که به سبب بیماری توانایی حرکت نداشته و ساعت های طولانی در یک مکان قرار دارند.
با وجود فشار مضاعف و طولانی بر روی پوست، جریان خون در منطقه کاهش یافته و بدون خون کافی زخم ها التیام نیافته، وخیم شده و موجب درد و عوارض دیگر می شوند.
احتمال زخم بستر در افرادی که:
- روی ویلچیر یا تخت، برای مدت طولانی هستند
- سالمندان
- بدون کمک نمی توانند برخی از اندام را حرکت دهند
- پوست شکننده و خشک دارند
- بیماری ای دارند که بر جریان خون تاثیر میگذارد ، مانند بیماری های عروقی یا دیابت
- تغذیه مناسب نداشته و ضعف دارند
- کنترل مثانه یا روده خود را ندارند
بیشتر از سایرین است.
زخم های بستر در چهار درجه بسته به نوع و شدت آن ها دسته بندی می شوند، که مرحله اول شروع زخم ها بوده و مرحله چهارم زمانی است که زخم ها عمیق و وخیم شده و حتی به استخوان ها و عضلات نیز آسیب می رسانند. درمان در این مرحله بسیار سخت بوده و گاهی امکان پذیر نیست، بنابراین با مراقبت از زخم ها و درمان آن ها تا جای ممکن در مراحل اولیه امری ضروری برای شفای زخم بستر است.
بیشتر قسمت هایی از بدن دچار زخم بستر می شوند که استخوانی بوده و فشار بیشتری بر روی آن ها اعمال می شود مانند:
- آرنج ها
- زانو ها
- پاشنه و قوزک پاها
- باسن
- شانه ها
- پشت گردن و پشت سر
- کمر
- کفل
مراقبت از زخم های بستر
زخم های مرحله یک و دو اگر به خوبی مراقبت شوند، درمان می یابند. زخم های مرحله سه و چهار، نیاز به مدت زمان طولانی تر و درمان سخت تر دارند. در اینجا برخی مراقبت های اولیه و مراقبت ها در خانه بررسی می شود. بدیهی است که اگر زخم های بهبود نیافته و شدید تر شوند، مراقبت های تحت نظر پزشک نیاز خواهد بود.
کاهش فشار در منطقه:
برای کاهش فشار بر مناطق مستعد زخم می توان از بالش های مخصوص، کوسن ها، فوم ها و تشک های مخصوص استفاده کرد. برخی از پد ها که در انواع پد های آب و هوا وجود دارند، می توانند بر کاهش فشار در منطقه کمک کنند. نوع تشک و کوسن ها، به نوع زخم محل زخم و اینکه بیمار بر از ویلچیر استفاده می کند و یا تختخواب بستگی دارد.
بیمار باید از سکونت طولانی مدت اجتناب کرده و خود یا با کمک دیگران اندام را تغییر موقعیت دهد. بیمارای بر روی ویلچیر حداقل هر 15 دقیقه یکبار، و بیماران تخت خواب هر 2 ساعت یکبار در طول روز و هر 4 ساعت در شب هنگام، موقعیت خود را تغییر داده و تا حد ممکن حرکت داشته باشند.
برای مراقبت از زخم ها و عفونی نشدن آن ها زخم ها باید تمیز شده و با رطوبت مناسب باشند. پانسمان های اعمال شده باید روزانه تعویض شوند و زخم ها در صورت نیاز، شست و شو و ضدعفونی شوند. بهتر است برای پوست های خشک و مستعد زخم، از مرطوب کننده مناسب استفاده شود تا از ترک خوردن پوست و ایجاد زخم پیشگیری شود.
در زخم های مرحله دو، برای شست و شو باید از محلول آب و نمک استفاده شده و هم چنین از پاک کننده های خاص برای پاکیزگی استفاده کرد. بیماران نباید از پراکسید هیدروژن یا پاک کننده های ید استفاده کنند، چراکه می تواند سبب آسیب به پوست شود.
زخم های باید توسط پانسمان مناسب پوشیده شوند، تا در برابر میکروارگانیسم های عفونی محافظت شده و با رطوبت مناسب پانسمان زودتر بهبود بیابند. پانسمان می تواند شامل گاز، فیلم، ژل یا دیگر موارد مورد نیاز بسته به تشخیص مراقبان زخم باشد.
زخم های مرحله سه و چهار گرچه وخیم هستند، اما می توانند با درمان مناسب بهبود یابند.
پیشگیری از آسیب و اصطکاک بیشتر:
ملحفه ها و تشک باید با پودر های مخصوص پوشیده شوند، تا پوست بر روی آن ها سایش پیدا نکند.
بیمار باید سعی کند تا جای ممکن از موقعیت هایی که سبب اعمال درد و فشار بر روی اندام ها می شود خودداری کند و توجه داشته باشد که هنگام حرکت کردن، از لغزش و سایش و کشیده شدن پوست جلوگیری کند.
پوست بیمار باید روزانه بررسی و پاکیزه شود. اگر بیمار خود قادر به مشاهده دقیق و کامل پوست نیست، باید از پرستار یا اعضای خانواده در بررسی پوست کمک بگیرد. بازرسی روزانه پوست اهمیت زیاد دارد، چرا که در بسیاری از موارد بیمار خود متوجه زخم های فشاری به وجود آمده نشده و در صدد درمان بر نمی آید و این امر می تواند سبب پیشرفت زخم ها و یا عفونت آن ها شده و درمان را سخت تر کند.
پوست باید به همراه بررسی روزانه پاکیزه شود، خصوصا در افرادی که دچار بی اختیاری هستند چراکه وجود رطوبت و آلودگی می تواند سبب بروز زخم های عفونی شود.
مراقب از سلامتی:
خوردن غذاهای سالم و دارای ارزش غذایی مناسب، می تواند در بهبود زخم ها کمک کرده و از ضعیف شدن بیمار جلوگیری کند.
برای افرادی که دچار اضافه وزن هستند از دست دادن مقادیری از وزن برای کاهش فشار بر روی اندام ها و مناطق مستعد زخم می تواند مفید باشد.
داشتن خواب کافی و خوب می تواند سبب بهبود وضعیت جسمی و روحی بیمار شود و در درمان بهتر زخم ها و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کننده باشد.
بیمار باید حرکات کششی و نرمشی مناسب را با مشورت با تیم پزشکی انجام دهد. این تمرین ها می تواند سبب بهبود گردش خون و بهبود سرعت التیام زخم ها شود.
پوست اطراف زخم نباید ماساژ و مالش داده شود، چراکه می تواند سبب بروز آسیب بیشتر شود. هم چنین باید از کوسن های دونات شکل نیز اجتناب شود، زیرا این کوسن ها می توانند سبب کاهش گردش خون در برخی مناطق شده، که خود موجب بروز زخم می شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
اگر زخم ها دردناک شده، باز شده و وخیم شوند و بهبود نیابند، باید به پزشک و مراقبان زخم مراجعه کرد.
هم چنین اگر علائم عفونت در زخم ها دیده شود مراجعه هرچه زودتر به پزشک الزامیست. علائم عفونت عبارتند از:
- بروز بوی نامطبوع از زخم ها
- زخم ها دارای چرک و ترشحات باشند
- قرمزی و حساسیت در اطراف محل زخم
- پوست دچار گرمی تورم و درد شود
- بیمار دچار تب شود
درمان های خانگی برای زخم های فشاری
برخی درمان های خانگی برای زخم های بستر مراحل اول و دوم می تواند موثر باشد. باید توجه داشت که زخم های بستر در صورت پیشرفت می توانند خطرناک و تهدید کننده حیات باشند؛ بنابراین ضروریست که بیمار درصورت داشتن زخم های پیشرفته به مراقبت های خانگی اکتفا نکرده و تحت مراقبت های پزشکی قرار گیرد. اقدامات خانگی تنها برای زخم ها مراحل اول قابل اجرا هستند.
1- عسل: عسل، دارای خواص ضدعفونی کننده طبیعی بوده و هم چنین می تواند التیام زخم های خفیف را نیز بهبود بخشد. عسل می تواند خارش، درد و سوزش زخم ها را نیز تسکین دهد. برای استفاده از عسل بر روی زخم ها، می توان مخلوطی مساوی از عسل و شکر را تهیه کرده و پس از تمیز کردن زخم، آن را با پانسمان تمیز بر روی زخم اعمال کرد. روش دیگر شامل مالیدن عسل بر روی پوست موز و قرار دادن آن بر روی زخم است. درمان با عسل می تواند روزانه تکرار شود.
2- زردچوبه: زردچوبه می تواند پروسه بهبود زخم بستر را تسریع کند. زردچوبه هم چنین دارای خواص ضدالتهابی ضدعفونی کننده و آنتی اکسیدانی است، که می تواند بدن را در مقابل عفونت و عوارض دیگر زخم مقاوم تر کند.
برای استفاده از زردچوبه، پوست منطقه آسیب دیده باید با آب استریل یا محلول شست و شو تمیز شده و پس از آن زردچوبه به صورت پودر بر روی زخم پاشیده شود. تکرار این کار در 3 مرتبه از روز می تواند سرعت التیام زخم ها را بهبود بخشد.
خوردن شیرگرم به همراه زردچوبه 2 مرتبه در روز نیز می تواند در بهبود زخم ها موثر باشد.
3- آلوئه ورا: آلوئه ورا با داشتن خواص شادابی بخشی به پوست و بافت ها، می تواند در بهبود زخم ها کمک کند. علاوه بر این سبب حفظ رطوبت پوست شده و از خشک شدن زخم ها و باز شدن آن ها جلوگیری می کند.
برای استفاده از آلوئه ورا باید ژل آلوئه ورا را از برگ جداکرده و با استفاده از یک پارچه تمیز، روزانه سه بار بر روی زخم اعمال شود. هم چنین می توان از پودر آلوئه ورا یا کرم و پماد آن نیز استفاده کرد.
4- آب نمک: استفاده از محلول آب و نمک برای شست و شوی زخم ها می تواند آن ها را از عفونت و التهاب حفظ کند. آب نمک هم چنین می تواند بافت ها و سلول های مرده زخم و پوست را نیز بزداید.
5- روغن نارگیل: روغن نارگیل از اسیدهای چرب زنجیره ای متوسط است، که پوست را سالم نگه داشته و ماساژ آن بر روی پوست می تواند گردش خون را بهبود بخشد. ماساژ روزانه 3 یا 4 بار پوست بیمار با روغن نارگیل برای پیشگیری از زخم های جدید و درمان زخم های قبلی موثر است.
Source: www.abc-med.com, medlineplus.gov
بدون نظر