اصول پایه مدیریت و مراقبت از زخم

برای بهبود مناسب زخم، زخم باید از عفونت ها تمیز شود، بافت مرده پاکسازی شود، به اندازه کافی از ترشحات از بین برود و همچنین رطوبت کافی وجود داشته باشد. اولین مرحله مدیریت و درمان زخم ها، تمیز کردن زخم از بافت های مرده و آلودگی هاست که دبریدمان نامیده می شود. پس از دبریدمان می توان زخم را پانسمان کرد. مراقبت از زخم موضعی دقیق با استفاده از دبریدمان صحیح و پانسمان های مناسب موجب حفظ محیط سالمی می شود که سبب شکل گیری بافت گرانوله و اپتیلازسیون می شود. هنگامی که زخم پتانسیل بهبود را نشان می دهد (که با وجود بافت گرانوله و اپتیلازسیون نشان داده شده است) زخم آماده بسته شدن اولیه یا پوشش است.

دبریدمان زخم

دبریدمان زخم را می توان به روش های دبریدمان جراحی، شستشوی زخم، دبریدمان اتولیک، دبریدمان آنزیمی و یا دبریدمان با ماگوت تراپی انجام داد. هدف از دبریدمان از بین بردن بافت عفونی یا مرده، پاتوژن ها، آلاینده ها و مواد خارجی، به منظور آماده سازی بستر زخم برای درمان بهینه و بسته شدن زخم است.

برای زخم های عفونی یا زخم های با مقدار زیادی از بافت های مرده، دبریدمان جراحی مناسب ترین انتخاب است. دبریدمان جراحی یا شارپ باعث کاهش بار باکتریایی و تحریک گرانولیشن، انقباض و اپتیلازسیون می شود. دبریدمان شارپ سریع ترین و موثرترین راه برای رسیدن به زخم تمیز است. عیب دبریدمان شارپ این است که باعث درد می شود. در مواردی که دبریدمان و درد قابل توجه انتظار می رود بهتر است که دبریدمان در اتاق عمل تحت بیهوشی یا بی حسی انجام شود.

دبریدمان با شستشوی زخم را می توان برای حذف بافت های مرده نرم از بستر زخم و کاهش بار باکتریایی استفاده کرد. این نوع دبریدمان باید یک بخش معمول از مدیریت زخم باشد. برای بیشتر زخم ها، شستشو با فشار کم با استفاده از یک سرنگ بالب باید مناسب باشد. برای زخم های بسیار آلوده، شستشو با فشار بالا باید در نظر گرفته شود. سرم سالین رایج ترین محلول برای شستشو است، اما آب شیر هم می تواند به همان اندازه موثر باشد. مطالعات متعدد نشان داد تفاوت قابل ملاحظه ای در میزان آلودگی یا میزان بهبود زخم بین آب شیر و سرم شستشو وجود ندارد.افزودن مواد ضدعفونی کننده مانند ید، کلروهکسیدین یا پراکسید هیدروژن به مایع شستشو نیازی نیست چرا که آنها باعث تحریک بافت شده و هیچ مزیتی ارائه نمی دهند.

دبریدمان اتولیک فرآیندی است که در آن آنزیم های پروتئولیتیک خود بدن که در مایع زخم وجود دارند به از بین بردن بافت مرده در طول زمان کمک می کنند. این فرایند جداسازی بافت مرده از بستر زخم سالم را تسهیل کرده تا درمان زخم را بهبود بخشد. دبریدمان اتولیک را می توان با استفاده از پانسمان های مرطوب مانند فیلم های شفاف، هیدروژل یا هیدروکلوئید ها تقویت کرد تا مایع زخم را در تماس ثابت با زخم نگه دارد. عیب دبریدمان اتولیک این است که به زمان نیاز دارد. علاوه بر این، در هنگام استفاده از پانسمان های مرطوب ممکن است رشد بی هوازی ها رخ دهد، که نیازمند نظارت مکرر زخم برای عفونت دارند. این تکنیک فقط باید در زخم های غیرعفونی با حداقل مقدار بافت مرده مورد استفاده قرار گیرد.

دبریدمان آنزیمی شامل استفاده از عوامل آنزیمی تجاری مانند کلاژناز یا پاپائین بر روی زخم است. کلاژناز آنزیمی است که از باکتری Clostridium histolyticum جدا شده است. این آنزیم دارای تواناییهضم کلاژن در بافت مرده بدون آسیب به بافت سالم است. پاپائین یک آنزیم پروتئولیتیک است که به طور طبیعی در میوه پاپایا یافت می شود. عملکرد پروتئولیتیک آن باید توسط اوره فعال شود که اوره نیز در فرمول بندی پاپائین تجاری موجود است. فرمول پماد دیگری از پاپائین حاوی پاپائین، اوره و کلروفیلین است. پاپائین مشابه با کلاژناز، به طور انتخابی پروتئین ها را در بافت های غیر زنده هضم می کند و به بافت گرانوله سالم آسیبی نمی رساند. پاپایان نباید در حضور پراکسید هیدروژن استفاده شود چرا که ممکن است آنزیم را غیرفعال کند. به نظر می رسد که دبریدمان آنزیمی و دبریدمان اتلیتیک آهسته عمل کرده و تنها در زخم هایی با حداقل بافت مرده موثر هستند. آنها را می توان به همراه روش های دبریدمان دیگر بکار برد.

ماگوت تراپی پزشکی در درمان زخم های مزمن استفاده می شود. ماگوت ها با ترشح آنزیم های پروتئولیتیک باعث جدا شدن بافت های مرده می شوند و لارو ها بافت سالم را دست نخورده رها می کنند. داده هایی وجود دارد که نشان می دهد که درمان ماگوت تراپی به همراه مراقبت معمولی زخم، در مقایسه با مراقبت های معمول زخم به تنهایی، باعث دبریدمان کامل تر زخم می گردد. با این حال، ماگوت تراپی به کاهش زمان درمان در آزمایش های تصادفی کنترل شده کمکی نکرده است. ماگوت تراپی می تواند همراه با درد باشد، اما عیب اصلی آن نگرش منفی کارکنان و بیماران راجع به این روش درمانی است.

source: facs.org

شما عزیزان می توانید جهت دریافت مشاوره رایگان زخم با شماره تلفن های 02166578715 و 02166578674 تماس حاصل فرمایید.

آدرس کلینیک تخصصی درمان زخم دکتر روناک موسوی: تهران، ستارخان، باقرخان، كوچه فرزين شمالی، پلاک ٩ واحد یک